Upadłość konsumencka nie jest korzystna dla posiadaczy kredytów hipotecznych we frankach.
W poprzednim wydaniu pytaliśmy radcę prawnego Klaudię Majer, prowadzącą jedną z częstochowskich kancelarii, jak wygląda sytuacja kredytobiorców spłacających kredyt we frankach szwajcarskich? Co mają zrobić frankowicze, by pozbyć się toksycznego kredytu? Po ilości e-maili i telefonów, jakie spłynęły do kancelarii można wnioskować, że temat cieszył się wyjątkowym zainteresowaniem. Dlatego wracamy z jego kontynuacją.
Pani mecenas, na czym polega różnica między nieważnością umowy, odfrankowieniem kredytu, a jego przewalutowaniem?
Nieważność umowy kredytowej to przyjęcie, że umowa nie wiąże od samego początku. Strony umowy muszą się wzajemnie rozliczyć. Kredytobiorca musi oddać kwotę, którą otrzymał od banku, z kolei bank musi oddać wszystkie wpłaty jakie otrzymał po wypłacie kredytu, a następnie wykreślić hipotekę z księgi wieczystej. Odfrankowienie z kolei to uznanie, że przeliczenia po kursie banku stanowią klauzule niedozwolone, a po ich usunięciu umowa może dalej obowiązywać. Spłacie podlega otrzymana kwota w złotówkach z oprocentowaniem określonym w umowie. O tym, które rozwiązanie wybrać decyduje kredytobiorca. Odfrankowienie to nie przewalutowanie i dlatego błędem jest zamienne posługiwanie się tymi pojęciami. Przewalutowanie występowałoby w kredycie walutowym, a kredyt powiązany z frankami był kredytem złotowym – co potwierdzają sądy.
Czy do sądu mogą iść tylko konsumenci posiadający kredyty frankowe czy również firmy, które zaciągnęły zobowiązania w tej walucie?
Konsumentem jest osoba, która zaciągała kredyt na cele mieszkaniowe, na cele nie związane z działalnością gospodarczą. Konsument ma zdecydowanie większą ochronę niż podmiot, który wykorzystał taki kredyt na działalność firmy. Konsument może powoływać się na tzw. klauzule abuzywne, czyli dowolne przeliczenia po kursach ustalanych przez bank. Umowy powiązane z frankami są przede wszystkich sprzeczne z bezwzględnie obowiązującym prawem bankowym, a to powoduje, że każdy podmiot może zakwestionować ich ważność.
Frankowicze obawiają się, że z ich umowy wynika, iż zostali poinformowani o ryzyku związanym z kredytem. Czy to stanowi przeszkodę w uznaniu, że umowa jest nieważna?
Pouczenia o ryzyku, które pojawiały się w umowach lub w oddzielnych oświadczeniach stanowią blankietowe dokumenty. Były one zazwyczaj sprzeczne z ustnymi zapewnieniami pracownika banku o braku ryzyka i stabilności franka szwajcarskiego. Oświadczenia takie nie stanowią przeszkody w procesie przeciwko bankowi.
Przez wiele lat spłacania kredytu pojawiają się różne sytuacje niezależne od kredytobiorcy. Zdarza się, że kredytobiorca zmarł. Co dzieje się wówczas z kredytem?
W pierwszej kolejności należy sprawdzić czy była wykupiona polisa na życie i jaką daje ochronę. Jeśli polisy nie było wówczas kredyt powiązany z frankiem przejdzie na spadkobierców razem z nieruchomością, która go zabezpiecza. Spadkobiercy mają dylematy, co zrobić? Odrzucenie spadku oznacza pozbycie się problemu z kredytem, ale i rezygnację z nieruchomości. Przyjęcie spadku może okazać się korzystną alternatywą. Spadkobiercy przysługują takie same prawa jakie miał zmarły kredytobiorca. Może on ustalić, że umowa jest nieważna, żądać uczciwego rozliczenia się z bankiem i zachować nieruchomość.
Czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej byłoby dobrym rozwiązaniem dla kredytobiorców frankowych, którzy mają problemy ze spłatą kredytu?
Upadłość konsumencka, choć jest coraz bardziej popularna, nie jest korzystna dla frankowiczów. Nie rozwiązuje wszystkich problemów, a wręcz przeciwnie – generuje nowe. Konsekwencją upadłości jest utrata nieruchomości i konieczność rozpoczęcia życia na nowo. Upadłość zamyka drogę do zaciągnięcia kredytu na nowe lokum czy choćby do zwykłego zakupu sprzętu na raty. Zdecydowanie korzystniejsze jest ustalenie, że umowa jest nieważna i rozliczenie się z bankiem z otrzymanej w złotych kwoty kredytu. Pozwoli to na zachowanie nieruchomości i odzyskanie spokoju. Przed podjęciem decyzji trzeba poprosić bank o historię spłaty kredytu, zobaczyć jaka kwota została wpłacona do banku. Zazwyczaj okazuje się, że kredyt jest w znacznej części spłacony, a kwota do spłaty nie przeraża już tak bardzo.
Życie pisze różne scenariusze. Mówi się, że kredyt trwalej wiąże niż ślub.
Zdarzają się sytuacje, że małżeństwo nie przetrwało próby czasu. Pojawia się problem, jak dalej mieszkać we wspólnym domu? Bank nie wyraża zgody na przejście kredytu wyłącznie na jednego z byłych małżonków. Podział majątku i deklaracja jednego z nich, że przejmuje spłatę kredytu nie wiąże banku. Dla instytucji finansowej w dalszym ciągu za spłatę odpowiedzialni są wspólnie byli małżonkowie. Sprzedaż mieszkania nie rozwiązuje problemu, ponieważ bank może zażądać kwoty, wyższej niż wartość nieruchomości. Zatem w interesie obojga byłych małżonków jest ubieganie się w sądzie o stwierdzenie nieważności umowy kredytu. Doświadczenie pokazuje, że nawet pomimo złych relacji małżonkowie podejmują wspólną walkę z kredytem.
Sytuacja frankowiczów zmieniła się dopiero w ostatnim czasie, wcześniej ich wygrana w sądzie nie była pewna. Bank miał narzędzia pozwalające na szybką egzekucję należności, gdy kredytobiorca tracił zdolność do spłaty kredytu. Czy dużo osób straciło nieruchomość na skutek takich działań banków?
Banki w umowach zastrzegały sobie możliwość wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, na jego podstawie prowadziły egzekucję i licytowały nieruchomości kredytobiorców. W dalszym ciągu funkcjonują w obrocie BTE wystawione do grudnia 2015 roku. Istnieje możliwość zwrócenia się do sądu zarówno o jego uchylenie, jak i egzekucji prowadzonych na jego podstawie. BTE wystawiane były na kwoty, które bankowi się nie należały. Należy podkreślić, że kredyty powiązane z frankami nie były kredytami walutowymi, zatem bank nie mógł podawać jako kwoty zadłużenia kwoty pozostałej do spłaty we frankach szwajcarskich.
Dylemat mają z pewnością osoby, które posiadały kredyty z złotych polskich, a następnie zamieniły je na kredyty powiązane z frankami. Czy osoby takie również mogą ubiegać się o stwierdzenie, że ich umowa jest nieważna?
W takiej sytuacji można ubiegać się o uznanie aneksu za nieważny. Oznacza to powrót do pierwotnej umowy kredytu złotowego z oprocentowaniem opartym o stawkę referencyjną WIBOR. Po więcej szczegółów zapraszam na mój facebook’owy profil, gdzie systematycznie publikuję informacje na ten temat. Wystarczy po zalogowaniu skorzystać z opcji „szukaj” i wpisać frazę: Kancelaria Radcy Prawnego – Klaudia Majer.
Jak mogą się z panią skontaktować osoby, które nie używają facebook’a?
Można wysłać wiadomość na adres e-mail: kmajer@kancelaria-mk.pl z dopiskiem w tytule: „wPowiecie” lub zadzwonić pod numer 607 289 929. Postaram się odpowiedzieć na wszystkie pytania.
Dziękuję za rozmowę.
Mnika Wójcik
